Ransomware-i është një nga format më të rrezikshme të sulmeve kibernetike – një virus që kodon (enkripton) të dhënat tuaja dhe kërkon shpërblim për t’i zhbllokuar. Por në vitet e fundit, ky kërcënim ka kaluar në një fazë më të sofistikuar: tani është bërë një “biznes” i quajtur Ransomware-as-a-Service (RaaS).
Çfarë është RaaS (Ransomware as a Service)?
RaaS është një model ku krijuesit e ransomware-it ofrojnë softuerin e tyre tek persona të tjerë (shpesh pa shumë njohuri teknike) për t’u përdorur kundër viktimave. Në thelb, është një “abonim” për kriminelë që paguajnë për të sulmuar dikë tjetër.
-
Ofruesi i ransomware-it merr një përqindje të fitimit.
-
Përdoruesi (sulmuesi) kryen sulmin dhe mbledh pagesën.
-
Platforma ofron edhe shërbim klienti, përditësime, manuale dhe statistikë të sulmeve – një “biznes” i strukturuar mirë, por kriminal.
Evolucioni i këtij modeli
Faza e parë: Ransomware i thjeshtë (2005-2015)
Viruse si CryptoLocker dhe WannaCry kërkonin pagesa në Bitcoin dhe shënjestronin masa të gjera.
Faza e dytë: Targetim më i saktë (2016-2020)
Sulmet filluan të synojnë biznese, spitale dhe institucione, duke kërkuar shuma më të mëdha dhe me taktika më të mençura.
Faza e tretë: RaaS (2020 – sot)
Tani sulmuesit thjesht blejnë ose marrin me qira ransomware. Nuk kanë nevojë të shkruajnë kod – gjithçka është gati.
Pse është RaaS kaq i rrezikshëm?
-
Ul barrierat teknike – kushdo mund të bëhet “haker”.
-
Rrit numrin e sulmeve – përhapje globale, edhe në Kosovë.
-
Institucionet lokale janë të prekshme – shumë biznese e institucione nuk kanë mbrojtje të duhur.
-
Shënjestron të dhëna kritike – dosje financiare, sistemet e pagesave, dokumente ligjore, etj.
Si të Mbroheni?
-
Krijoni kopje rezervë (backup) të të dhënave dhe ruajini offline.
-
Përdorni antivirus dhe firewall modern, me mbrojtje nga ransomware.
-
Edukoni stafin apo familjen për të mos hapur email-e me linke apo bashkëngjitje të dyshimta.
-
Përdorni autentikim me dy hapa në llogari të rëndësishme.
-
Përditësoni rregullisht softuerët dhe sistemet operative.
RaaS nuk është vetëm kërcënim global – është real edhe për Ferizaj
Edhe në Ferizaj, biznese, shkolla apo institucione që përdorin sisteme të lidhura me internetin janë potencialisht të rrezikuara. RaaS nuk zgjedh vendin – zgjedh dobësinë.
Ransomware si shërbim (RaaS) është një sinjal alarmi për të gjithë: siguria kibernetike nuk është më opsion – është nevojë. Çdokush që ruan të dhëna në pajisje dixhitale duhet të jetë i përgatitur.
