Në një kohë kur inteligjenca artificiale (AI) po bëhet pjesë e çdo aspekti të jetës sonë – nga telefonat inteligjentë deri tek shërbimet bankare dhe rrjetet sociale – pyetja më e madhe është: Ku mbeten të dhënat tona personale? A jemi realisht të sigurt?
AI po na njeh më mirë se vetja jonë
Teknologjitë e bazuara në AI kanë aftësinë të:
-
Analizojnë sjelljen tonë online,
-
Parashikojnë çfarë do të blejmë,
-
Njohin fytyrat tona në video dhe foto,
-
Kuptojnë emocionet përmes toneve të zërit apo shprehjeve faciale.
E gjitha kjo bëhet për t’u “personalizuar përvoja”, por nënkupton edhe mbledhjen masive të të dhënave personale, shpesh pa dijeninë tonë të plotë.
Kush i mbledh të dhënat tona dhe për çfarë?
-
Kompani teknologjike si Google, Meta (Facebook), TikTok dhe shumë të tjera,
-
Aplikacione të panjohura, që kërkojnë leje të tepërta për akses në pajisjen tuaj,
-
Platforma të AI-së, që trajnohen me të dhëna publike dhe private, ndonjëherë edhe pa leje.
Qëllimi mund të jetë marketingu, analiza statistikore – por në shumë raste, të dhënat përfundojnë edhe në duar të palëve të treta ose në rrjete të zeza (dark web).
Rreziqet konkrete të humbjes së privatësisë në epokën e AI-së
-
Vjedhja e identitetit
-
Të dhënat personale, fotot, numrat e dokumenteve mund të përdoren për mashtrime.
-
-
Manipulim i mendimit
-
AI mund të përdoret për të targetuar njerëzit me informacione të personalizuara, për të ndikuar në opinionin publik apo sjellje blerjeje.
-
-
Profilizim pa leje
-
Të dhënat tuaja mund të përdoren për të krijuar profile psikologjike që më pas përdoren për qëllime politike apo komerciale.
-
Si ta mbroni privatësinë tuaj në epokën e AI-së?
-
Lexoni termat e përdorimit përpara se të instaloni një aplikacion ose të regjistroheni në një platformë.
-
Kufizoni informacionet që ndani online, sidomos në rrjete sociale.
-
Përdorni mjete që ndihmojnë në ruajtjen e privatësisë, si VPN, shfletues që nuk gjurmojnë (p.sh. Brave, DuckDuckGo).
-
Mos jepni leje të panevojshme aplikacioneve për të hyrë në kamerë, mikrofon, lokacion ose kontakte.
-
Aktivizoni verifikimin me dy hapa në të gjitha llogaritë tuaja kryesore.
A ka ligje që mbrojnë të dhënat tona?
Kosova ka miratuar Ligjin për Mbrojtjen e të Dhënave Personale, ndërsa BE ka GDPR – një nga ligjet më të avancuara për privatësinë. Por zbatimi praktik shpesh ngec, dhe shumë përdorues nuk e dinë se kanë të drejtë të kërkojnë fshirjen e të dhënave të tyre apo të refuzojnë përdorimin e tyre.
Epoka e AI-së ka sjellë komoditet dhe përfitime, por privatësia personale është çmimi që po rrezikon të paguhet. Në një realitet ku çdo klik, zë dhe fytyrë mund të përpunohet nga algoritmet, vetëm vetëdija dhe kujdesi i përdoruesit mund të bëjë diferencën.
Ferizaj24 ju inkurajon të mos jeni vetëm konsumatorë pasivë të teknologjisë – por përdorues të ndërgjegjshëm që e ruajnë kontrollin mbi të dhënat e tyre.
