Ransomware-i është një nga format më të rrezikshme të sulmeve kibernetike – një virus që kodon (enkripton) të dhënat tuaja dhe kërkon shpërblim për t’i zhbllokuar. Por në vitet e fundit, ky kërcënim ka kaluar në një fazë më të sofistikuar: tani është bërë një “biznes” i quajtur Ransomware-as-a-Service (RaaS).

Çfarë është RaaS (Ransomware as a Service)?

RaaS është një model ku krijuesit e ransomware-it ofrojnë softuerin e tyre tek persona të tjerë (shpesh pa shumë njohuri teknike) për t’u përdorur kundër viktimave. Në thelb, është një “abonim” për kriminelë që paguajnë për të sulmuar dikë tjetër.

• Ofruesi i ransomware-it merr një përqindje të fitimit.

• Përdoruesi (sulmuesi) kryen sulmin dhe mbledh pagesën.

• Platforma ofron edhe shërbim klienti, përditësime, manuale dhe statistikë të sulmeve – një “biznes” i strukturuar mirë, por kriminal.

Evolucioni i këtij modeli

Faza e parë: Ransomware i thjeshtë (2005-2015)
Viruse si CryptoLocker dhe WannaCry kërkonin pagesa në Bitcoin dhe shënjestronin masa të gjera.

Faza e dytë: Targetim më i saktë (2016-2020)
Sulmet filluan të synojnë biznese, spitale dhe institucione, duke kërkuar shuma më të mëdha dhe me taktika më të mençura.

Faza e tretë: RaaS (2020 – sot)
Tani sulmuesit thjesht blejnë ose marrin me qira ransomware. Nuk kanë nevojë të shkruajnë kod – gjithçka është gati.

Pse është RaaS kaq i rrezikshëm?

• Ul barrierat teknike – kushdo mund të bëhet “haker”.

• Rrit numrin e sulmeve – përhapje globale, edhe në Kosovë.

• Institucionet lokale janë të prekshme – shumë biznese e institucione nuk kanë mbrojtje të duhur.

• Shënjestron të dhëna kritike – dosje financiare, sistemet e pagesave, dokumente ligjore, etj.

Si të Mbroheni?

1. Krijoni kopje rezervë (backup) të të dhënave dhe ruajini offline.

2. Përdorni antivirus dhe firewall modern, me mbrojtje nga ransomware.

3. Edukoni stafin apo familjen për të mos hapur email-e me linke apo bashkëngjitje të dyshimta.

4. Përdorni autentikim me dy hapa në llogari të rëndësishme.

5. Përditësoni rregullisht softuerët dhe sistemet operative.

RaaS nuk është vetëm kërcënim global – është real edhe për Ferizaj

Edhe në Ferizaj, biznese, shkolla apo institucione që përdorin sisteme të lidhura me internetin janë potencialisht të rrezikuara. RaaS nuk zgjedh vendin – zgjedh dobësinë.

Ransomware si shërbim (RaaS) është një sinjal alarmi për të gjithë: siguria kibernetike nuk është më opsion – është nevojë. Çdokush që ruan të dhëna në pajisje dixhitale duhet të jetë i përgatitur.