Sa familje janë të ngujuara nga gjakmarrja në Shqipëri?

Histori |

31 December, 2025

Fenomeni i gjakmarrjes, i lidhur historikisht me Kanunin e Lekë Dukagjinit, vazhdon edhe sot të prekë qindra familje në Shqipëri. Një nga pasojat më të rënda është ngujimi – kur anëtarët e një familjeje nuk mund të dalin nga shtëpia nga frika se mund të vriten për hakmarrje. Ky artikull përmbledh të dhënat kryesore nga studimet dhe raportet e viteve të fundit për numrin e familjeve të prekura dhe atyre të ngujuara.

Çfarë do të thotë të jesh “i ngujuar”?

Në kontekstin e gjakmarrjes, “i ngujuar” quhet një person (ose një familje e tërë) që jeton i mbyllur në shtëpi, pa mundur të dalë lirisht në punë, shkollë, treg apo aktivitete të përditshme, nga frika se mund të vritet nga pala hasmërore. Shpesh, kjo gjendje zgjat me vite dhe shoqërohet me pasoja të rënda psikologjike, ekonomike dhe arsimore, sidomos për fëmijët.

Sa familje janë të prekura nga gjakmarrja?

Një studim shqiptar i vitit 2018, i kryer nga shoqata “Gjenerata e Re” në bashkëpunim me policinë dhe OSHEE, tregon se në nivel kombëtar:

704 familje janë të prekura nga gjakmarrja;
591 familje jetojnë brenda territorit të Shqipërisë;
113 familje janë larguar jashtë vendit për shkak të këtij fenomeni.

Këto të dhëna konfirmohen si nga media shqiptare (Zëri i Amerikës, Shqiptarja.com, Tirana Times), ashtu edhe nga raportet ndërkombëtare dhe nga artikujt në Wikipedia mbi gjakmarrjen.

E rëndësishme: jo të gjitha këto 704 familje janë “të ngujuara”. Disa jetojnë të lëvizura, por nën kërcënimin e hasmëve; të tjera janë larguar në qytete të tjera ose jashtë shtetit.

Sa familje janë aktualisht të ngujuara?

1. Të dhënat e raportit të vitit 2018 (Global Initiative)

Një raport i Global Initiative (Observatori i Ekonomive të Paligjshme në Ballkanin Perëndimor, 2021), që citohet edhe në një Country Policy & Information Note të qeverisë britanike (2022), ripohon të njëjtat shifra për vitin 2018 (704 familje të përfshira, 113 jashtë vendit) dhe jep një tabelë të detajuar për familjet e ngujuara në 6 qarqe:

Gjithsej në Shqipëri: 591 familje në gjakmarrje;
37 familje të ngujuara në total (Tiranë, Durrës, Lezhë, Kukës, Shkodër);
113 familje jashtë vendit për shkak të gjakmarrjes.

Pra, sipas këtij raporti, në vitin 2018 rreth 37 familje rezultonin zyrtarisht të ngujuara në 6 qarqet ku është përqendruar fenomeni.

2. Të dhëna më të vjetra: 250 familje të ngujuara, 109 fëmijë pa shkollë

Raporte më të hershme japin shifra më të larta për familjet e ngujuara:

Në vitin 2013, media raportonte se në Shqipëri ishin rreth 250 familje të ngujuara dhe 109 fëmijë që nuk mund të ndiqnin shkollën, sepse familjet e tyre kërcënoheshin nga gjakmarrja.
Në një raport të mëparshëm për veriut e Shqipërisë, përmenden 109 familje të ngujuara dhe 248 persona të bllokuar në shtëpi, përfshirë 17 fëmijë të vegjël që nuk shkonin në shkollë.

Këto shifra tregojnë se në dekadën e fundit ka pasur:

qindra familje të ngujuara në kulmin e fenomenit,
një ulje graduale sipas disa raporteve të mëvonshme, por ende dhjetëra familje që jetojnë realisht në izolim.

Pse numrat ndryshojnë nga një burim te tjetri?

Nuk mund të japim një numër absolut, të saktë “sot” për familjet e ngujuara, sepse:

Skema e regjistrimit nuk është e unifikuar: institucione të ndryshme (policia, OJQ-të, mediat, organizata ndërkombëtare) përdorin metoda të ndryshme numërimi.
Shumë familje e fshehin gjendjen e tyre nga frika, nga stigma sociale ose sepse janë në proces emigrimi.
Disa burime llogarisin vetëm ata që janë plotësisht të ngujuar (nuk dalin fare nga shtëpia), ndërsa të tjerat përfshijnë edhe familjet që janë në konflikt gjakmarrjeje, por jetojnë me lëvizje të kufizuara.

Raporti i qeverisë britanike (CPIN 2022) dhe analiza të tjera ligjore theksojnë se edhe vetë autoritetet shqiptare nuk japin një numër të vetëm zyrtar e të përditësuar, por i referohen kryesisht të dhënave të vitit 2018 (704 familje të prekura, 113 jashtë vendit).

Çfarë kuptojmë nga këto shifra?

Nga krahasimi i burimeve mund të nxjerrim disa përfundime të qarta:

Gjakmarrja nuk është zhdukur, por është më e kufizuar gjeografikisht (kryesisht në veri dhe në familje të caktuara).
Fenomeni vazhdon të ketë një kosto të rëndë njerëzore, sidomos për fëmijët që rriten të izoluar, pa shkollë dhe pa fëmijëri normale.
Shifrat e vitit 2018 (704 familje të prekura, 37 të ngujuara) nuk duhen parë si statike; situata mund të jetë përmirësuar ose përkeqësuar në raste të veçanta, por problemi ende ekziston.
Ka një tendencë të përgjithshme uljeje të numrit të vrasjeve për gjakmarrje krahasuar me vitet 1990, por rastet që mbeten janë të mjaftueshme për të mbajtur dhjetëra familje në frikë të vazhdueshme.

Nëse pyesim “sa familje janë të ngujuara për shkak të Kanunit dhe gjakmarrjes?”, përgjigjja më e ndershme është: nuk ka një numër të vetëm, të saktë dhe të përditësuar zyrtarisht. Sidoqoftë, studimet serioze tregojnë se:

qindra familje në Shqipëri vazhdojnë të jenë të prekura nga gjakmarrja (rreth 704 sipas studimeve të vitit 2018);
një pjesë më e vogël, por ende shumë e dhimbshme – dhjetëra familje – jetojnë realisht të ngujuara në shtëpitë e tyre.

Këto familje nuk janë thjesht numra në tabela; ato janë njerëz që jetojnë në frikë të përditshme, fëmijë që rriten pa shkollë, gra e burra të mbyllur brenda katër mureve për shkak të një zakoni të vjetër që bie ndesh me të drejtat themelore të njeriut. Sfida për shoqërinë dhe shtetin shqiptar mbetet që gjakmarrja të mos tolerohet më si “normë tradite”, por të trajtohet vetëm si krim, ndërsa familjet e prekura të mbështeten me siguri, arsim, punë dhe programe reale pajtimi.